Rechten en plichten bij adoptie van hond of kat

Kun je een dier adopteren?

'Feitelijk niet. Als je een dier adopteert is dat vaak een kip, koe of paard dat je op afstand steunt. Wettelijk gezien kun je alleen een kind adopteren. Een kat of hond kun je niet adopteren. Je koopt een dier of je krijgt een dier in bruikleen. Het 'huren' van een dier is niet gebruikelijk.'

Dus je koopt een hond of kat of krijgt een dier in bruikleen?

'Het klinkt vreemd, een dier lenen, maar als er in een contract ‘bruikleen’ staat, dan is dat wel precies wat je doet. Veel stichtingen gebruiken deze methode. “Bruikleen” is de wettelijke term voor lenen zoals we dat uit het dagelijks leven kennen. Een fiets lenen, een boek lenen, de boormachine lenen: allemaal bruikleen. De lener leent een zaak die eigendom blijft van een ander, en als die ander de boor of de fiets terug wil, moet lener deze teruggeven.

Bij kopen is de verkoper rechtmatig eigenaar van de boor/fiets/dier en draagt hij de hond of kat in dit geval over tegen betaling van een bedrag.

Wat is adoptie dan, kopen of lenen? Simpel: dat hangt af van wat er in het contract staat. Als er staat dat het bruikleen is, dan is het bruikleen. Is het een koopcontract, dan koop je het dier.

Wat als je het dier gratis meekrijgt?

'Zeker bij particulieren gebeurt het regelmatig dat de eigenaar het belangrijker vindt dat het dier goed terecht komt dan dat er voor betaald wordt. Daar is op zich niets mis mee. Toch is het aan te raden om beide partijen dan de overdrachtsovereenkomst te laten tekenen, waarin duidelijke afspraken staan van de rechten en plichten van beide partijen. Contracten zijn er niet voor als het goed gaat, contracten zijn er voor als het fout gaat. Als je het niet met elkaar eens bent is het belangrijk om het contract erbij te pakken en te kijken wat er is afgesproken.'

Contracten van stichtingen zijn dus rechtsgeldig?

'Ja. Net zoals jij zelf mag bedenken of je jouw gereedschap uitleent of verkoopt, mag een organisatie ook zelf weten of ze hun dieren uitlenen of verkopen. En jij mag zelf weten of je daarvoor tekent ja of nee. In Nederland kennen we een hoge mate van contractsvrijheid: je mag zelf weten wat je met wie afspreekt en wat je daarvoor betaalt of vraagt. Je mag een fiets kopen voor €8 en voor €8.000. Je mag de fiets huren, je mag de fiets lenen, alles kan, als jullie maar van beide kanten akkoord gaan. Voor een dier is dat niet anders. Je bent vrij om te tekenen of om weg te lopen.'

Wat als een conflict uitloopt op een rechtszaak?

'Als je uit vrije wil je handtekening onder een contract zet, dan ben je daaraan gebonden. En niet alleen aan de koop of de bruikleen, ook aan de andere voorwaarden die in het contract staan. Bij een koopcontract zijn juristen het hier niet altijd over eens; als je koopt is het van jou, en hoe kan de verkoper dan nog bepalen wat je daarna mag en moet? Dat is een goede vraag, maar uit de praktijk blijkt dat rechters hierin rechtlijnig zijn: je hebt getekend, dus je zit eraan vast, klaar. Wilde je dat niet, dan had je niet moeten tekenen.

Als bijvoorbeeld in het contract staat dat de stichting het dier bij je mag weghalen als jij de contractvoorwaarden overtreedt en je bent daar met een handtekening mee akkoord gegaan, dan loop je het risico dat je het dier kwijtraakt bij een meningsverschil.

Omgekeerd: als een stichting contractueel vastlegt dat zij het dier altijd terugnemen als de “adoptant” er niet meer voor kan zorgen, loopt de stcihting de kans dat een dier na jaren weer over de schutting gegooid wordt. Nieuwe baan, echtscheiding, geen tijd meer...'

Lees het contract dus goed door?

'Zowel bruikleen als koopcontracten komen veel voor in de verhuisdierenwereld. Beide hebben voor-  en nadelen en beide zijn toegestaan. Denk niet dat het niet rechtsgeldig zal zijn. Je tekent voor het dier van jouw dromen, maar je tekent ook voor de bepalingen die in het contract staan.  Zorg daarom dat je het contract vooraf kunt lezen en niet pas als je het dier gaat ophalen. Bedenk of je met de bepalingen kunt leven. Zo niet: hard, maar ga op zoek naar een ander dier, er zijn er genoeg.'

Met dank aan: Iaira Boissevain, advocaat praktisch dierenrecht bij BvdV advocaten te Utrecht, www.bvdv.nl.